Tuần lễ Làm mẹ an toàn năm 2024 sẽ diễn ra từ ngày 01-07/10/2023 với chủ đề: “Khám thai, sinh đẻ tại cơ sở y tế để an toàn cho mẹ, mạnh khỏe cho con”, Trung tâm Y tế huyện Thạnh Phú hướng đến mục tiêu: “Tăng cường khả năng tiếp cận của người dân với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe, dinh dưỡng cho bà mẹ, trẻ em góp phần giảm sự khác biệt về các chỉ tiêu sức khỏe, dinh dưỡng, tử vong mẹ, tử vong trẻ em giữa các khu vực, hướng tới đạt được các Mục tiêu phát triển bền vững vào năm 2030”.

Bất kỳ người mẹ nào cũng mong muốn sinh con khỏe mạnh và thông minh. Để đạt được điều đó ngay từ trước và trong khi mang thai, mỗi sản phụ cần trang bị cho mình đầy đủ những kiến thức cũng như sức khỏe để làm mẹ an toàn. Làm mẹ an toàn có nghĩa là tất cả phụ nữ đều được nhận sự chăm sóc cần thiết để hoàn toàn khỏe mạnh trong suốt thời gian mang thai, sinh đẻ và sau đẻ. Làm mẹ an toàn là nội dung được đề cập đầu tiên trong chương trình giáo dục sức khỏe sinh sản, vì trên hết, đó là các hoạt động nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cho không chỉ một mà là 2 người: bà mẹ và trẻ sơ sinh, nhằm giảm tối thiểu tỷ lệ tai biến sản khoa, giảm tình trạng tử vong mẹ và tử vong sơ sinh. Chính vì vậy, các nội dung giáo dục Làm mẹ an toàn đã được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và nhiều nước quan tâm, ngày càng trở thành nội dung quan trọng của chiến lược chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em trên toàn cầu. Với phụ nữ trong tuổi sinh đẻ, muốn làm mẹ an toàn phải hiểu biết về những gì cần làm trước, trong khi mang thai và sau sanh. Sau đây là nội dung thực hành làm mẹ an toàn theo Hướng dẫn Quốc gia Việt Nam về các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, Bộ Y tế.

Trước khi mang thai

Trước khi mang thai các bà mẹ cần phải chuẩn bị về tâm lý, tài chính và chuẩn bị sức khỏe của cả hai vợ chồng. Sáu tháng trước khi mang thai cần điều chỉnh chế độ ăn để không quá gầy hay quá béo. Bà mẹ và người chồng cần ngừng hoặc bỏ thuốc lá, rượu và các chất kích thích vì những chất này ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng cũng như làm tăng nguy cơ sẩy thai, thai chết lưu, sinh non, dị tật cho thai nhi. Ba tháng trước khi mang thai, cần đi tiêm phòng một số bệnh như cúm, rubella vì nếu mắc những bệnh này trong 3 tháng đầu của thai kỳ có nguy cơ gây dị tật cho thai nhi cao. Nên ngừng các biện pháp tránh thai như: thuốc tránh thai, mà thay bằng phương pháp khác như bao cao su. Hai tháng trước khi mang thai, bà mẹ và mọi người trong gia đình nên tẩy giun cùng một lúc để tránh lây chéo. Một tháng trước khi mang thai, nên uống viên sắt và acid folic để tránh bị dị tật ống thần kinh cho thai nhi và uống cho đến khi sau sinh 1 tháng.

Vợ chồng nên đi kiểm tra sức khỏe toàn diện: Xét nghiệm công thức máu, hóa sinh máu, xét nghiệm nước tiểu, siêu âm ổ bụng, điện tâm đồ, xét nghiệm một số bệnh lây truyền qua máu như Viêm gan B, HIV, một số bệnh lây truyền qua đường tình dục thường gặp: HIV, Chlamydia, Lậu , Giang mai.

Trong thời kỳ mang thai

Thực tế, sức khỏe của người phụ nữ trong giai đoạn mang thai có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của thai nhi và của em bé trong giai đoạn sơ sinh. Vì vậy, khi nghi ngờ có thai người mẹ cần đến khám lần đầu tại Trạm Y tế xã, thị trấn để được quản lý thai nghén và hướng dẫn cách chăm sóc sức khỏe cho mẹ và thai nhi trong suốt thai kỳ.

Trong quá trình mang thai mỗi thai phụ phải được khám thai ít nhất 4 lần, lần 1 trong 3 tháng đầu, lần 2 trong 3 tháng giữa, lần 3 và 4 trong 3 tháng cuối. Nếu khám thường xuyên mỗi tháng một lần thì càng tốt. Việc khám thường xuyên sẽ giúp phát hiện những bất thường xảy ra trong thời kỳ mang thai góp phần hạn chế những tai biến sản khoa, đồng thời hướng dẫn cho sản phụ những vấn đề liên quan đến tình trạng thai sản.

Những thai nghén có kèm một hay nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và con trong quá trình thai nghén, trong và sau đẻ thì được gọi là thai nghén có nguy cơ cao. Những thai phụ này cần được theo dõi và quản lý chặt chẽ cần thì chuyển tuyến trên để được xử lý kịp thời, tránh biến chứng. Các nguy cơ bao gồm nguy cơ từ phía mẹ và nguy cơ do thai nghén. Nguy cơ từ phía mẹ: Mẹ quá nhỏ bé, bất thường về khung chậu mẹ và các bệnh nội khoa như tim mạch, tăng HA, bệnh phổi, bệnh thận và các bệnh về phụ khoa, sản khoa (đẻ con so khi mẹ lớn tuổi >35 tuổi và mẹ quá trẻ <18). Nguy cơ do thai nghén: như tiền sản giật, nhau tiền đạo, ối vỡ non, ối vỡ sớm, thai to, đa thai, ngôi bất thường.

Chăm sóc bà mẹ sau sinh

Việc chăm sóc sau sinh cũng đóng vai trò rất quan trọng, đây là giai đoạn chăm sóc nhằm giúp cơ thể sản phụ phục hồi sức khỏe trở lại. Do đó, cần theo dõi sản dịch ra quá nhiều hay quá ít, thường thì sau khi sổ nhau sản dịch ra nhiều và giảm dần và sẽ hết sau 3 tuần.

Cần lưu ý những hiện tượng nguy hiểm sau sinh: Ngất, bất tỉnh, ra máu nhiều máu đỏ tươi kèm máu cục, đau bụng dữ dội, sản dịch hôi, vết mổ sưng đau rỉ máu, có phân nước tiểu chảy ra từ âm đạo, người mệt mỏi da xanh tái… cần đi khám hoặc báo ngay cho bác sĩ biết.

Ngay sau sinh, cần cho trẻ bú mẹ càng sớm càng tốt bởi phương pháp nuôi con bằng sữa mẹ không chỉ tốt cho sản phụ mà còn tốt cho cả em bé, cho trẻ bú mẹ vừa giúp cơ thể mẹ nhanh chóng bình phục vừa giúp trẻ có sức đề kháng tốt.

Sau khi sinh có thể tắm gội bình thường bằng nước ấm ở nơi kín gió. Không nên ngâm mình. Giữ vệ sinh tốt vùng tầng sinh môn. Đi đứng nhẹ nhàng.

Với những người có vết mổ hoặc phải qua thủ thuật cắt tầng sinh môn, thì phải thường xuyên vệ sinh lau khô để tránh nhiễm trùng.

Đối với chế độ dinh dưỡng, không ăn uống kiêng khem mà cần nghỉ ngơi đầy đủ, ăn nhiều rau xanh, hoa quả, thực phẩm giàu protein như thịt, pho mát, thực phẩm dạng bột, tăng cường thực phẩm giàu chất xơ để chống táo bón, uống nhiều nước để tăng lượng sữa cần hạn chế dùng các đồ kích thích như trà, cà phê, rượu bia…

Hưởng ứng Tuần lễ Làm mẹ an toàn năm 2024, Trung Tâm Y Tế Huyện Thạnh Phú thúc đẩy tăng cường tuyên truyền, vận động phụ nữ và gia đình thực hiện các biện pháp làm mẹ an toàn với các khẩu hiệu:

• Sinh đẻ tại cơ sở y tế để đảm bảo an toàn cho mẹ và con.
• Khám thai định kỳ - an toàn cho mẹ, sức khỏe cho con.
• Phụ nữ khỏe mạnh sẽ sinh con khỏe mạnh, hãy khám sức khỏe và tư vấn trước khi mang thai.
• Phụ nữ mang thai hãy tiêm đầy đủ các mũi vắc xin để phòng uốn ván cho cả mẹ và con.
• Để mẹ khỏe, con khỏe, phụ nữ mang thai cần ăn uống đầy đủ và uống bổ sung sắt- axit folic.

Phụ nữ mang thai cần xét nghiệm sớm Viêm gan B, giang mai và HIV để dự phòng lây truyền từ mẹ sang con.